Andon (行灯) Yaponiyadan kənarda məbədlərdə və bağlarda tapılan çouçin, məftil və ya bambuk çərçivənin üzərinə qoyulmuş kağızdan hazırlanmış yığıla bilən fənərlər və ya toro, daş və tunc fənərlərdən daha az tanınır. Bununla belə, Yaponiyada hər yerdə istifadə olunan andon Edo dövründən Meici dövrünə qədər, XX əsr də daxil olmaqla əsrlər boyu istifadə edilmişdir.

Andon metal, bambuk və ya daha çox kağızla örtülmüş taxta çərçivədən ibarətdir. Onların ayaqları və ya tutacaqları olurdu. Andon bir çəngəldən asıla bilir və ya üç tərəfli olub divara sabitlənə bilir. Andon kiçik bir yağ qabı və fitildən ibarət sadə bir yağ lampasıdır. Utaqava Yoşimune tərəfindən çəkilən “Çıraqlar və Fənərlər” adlı taxta blok andonun forması və istifadəsinin müxtəlifliyi haqqında məlumat verir.

Amerikalı zooloq və şərqşünas Edvard S. Morze ilk dəfə 1885-ci ildə nəşr olunan “Yapon evləri və onların ətrafı” kitabında andonun bir neçə növünü təsvir etmiş, həmçinin onların işığının “tünd” və “zəif” olduğunu qeyd etmişdir. Morzeyə görə andon sadəcə bir fənər deyil, həmçinin evin gecə vaxtı estetik şəkildə işıqlandırılmasına kömək edən bir vasitədir.

Şarnir və ya sürüşən ön panelləri olan Andon, işığın oxucu istiqamətində parlaq şəkildə yanmasına imkan verən möhtəşəm əşyadır. Oxumaq üçün xüsusi hazırlanmış ön panelin bir hissəsini örtən yaqakuyo-andon (oxuma fənərləri) var idi.

Edo və Meici dövrlərindən olan Ukiyo-e (taxta blok) əsərləri adi əşyaların və gündəlik həyatın bir çox təfərrüatlarını təqdim edir, burada tez-tez estetik keyfiyyət, eləcə də utilitar xidmət təmin edilir.

Xəyalə Əlizadə©yapon.az2024